Piramida Diltsa

Piramida Diltsa, czyli 6 poziomów budowania samoświadomości.

Sprawa nie jest skomplikowana! – Jeśli chcesz się rozwijać, to warto skupić się na poszerzaniu samoświadomości.

Ma ona dwa wymiary: wewnętrzny- umiejętność dostrzegania i nazywania własnych emocji, myśli, stanów, potrzeb, wartości, zachowań i zewnętrzny, to zrozumienie, jak postrzegają nas w tych kategoriach inni

Oba wymiary są ważne, jednak to ten wewnętrzny wydaje mi się fundamentem. Feedback z zewnątrz zawsze dobrze jest rozpatrywać w kontekście tego, co wiemy o sobie my sami.

Niemniej jednak, kiedy chcemy coś zmieniać, zacząc robić coś inaczej, lub po prostu przestać cos robić, to napotykamy na różnego rodzaju przeszkody. I sprawa okazuje się nie taka prosta jak zakładaliśmy, czego konsekwencją jest porzucenie planów dotyczących zmian.

Aby tak się nie działo, żeby dobrze przygotować się do zmiany warto nawiązać do jednego z trenerów coachów rozwoju zawodowego – Roberta Diltsa, który opracował piramidę nazwaną jego nazwiskiem.

Piramida Diltsa – elementy składowe

Piramida Diltsa ukazuje jak zbudowanym procesem niekiedy bywa zmiana. Wyróżnił on kilka poziomów, które warto mieć na uwadze, jeśli chce się osiągnąć sukces. 🙂

Poniżej krótkie opisy poszczególnych obszarów, aby łatwiej Wam było zrozumieć i świadomie przygotować grunt pod zmianę 😊

Środowisko

Dotyczy naszego otoczenia, rzeczy materialnych. Jeśli ktoś chce zacząć gotować, a nie zorganizuję sobie np. podstawowych naczyń (lub miejsca) i posiada w domu tylko sztućce, to rozwijanie się jako kucharz może nie dojść do skutku. Nie chodzi przecież o odwlekanie w czasie działania, bo nie ma się dziesięciu profesjonalnych gadżetów etc, jednak warto pomyśleć o tym, co jest naprawdę konieczne.

Zachowanie

Co ja dokładnie robię? Jak konkretnie się zachowuję? Jeśli zaplanuję sobie posiłek godzinę lub więcej przed bieganiem, to mi to pomoże wyjść na trening. Jednak jeśli moje zachowanie nie ma związku z planowanym działaniem i zjem 10 minut przed wyjściem – może być mi trudniej. Zachowanie więc wpływa na środowisko, bo idąc do sklepu i kupując sobie produkty na lekki posiłek przed bieganiem  – dbam o środowisko, czyli zapewniam sobie wsparcie konieczne do wysiłku.

Umiejętności

Potrafisz zorganizować sobie czas, żeby pójść na jogę, zorganizować sobie matę i np. wyszukać super nauczyciela. Krótko mówiąc, jeśli posiadasz umiejętności – wpływają one na zachowanie i na środowisko. Ale ! czasami zachowujemy się inaczej niż byśmy chcieli, bo nie posiadamy umiejętności odpowiednich do tego. Jak to rozumieć? Np. kręcisz się po domu i ciągle masz coś jeszcze do zrobienia zanim wyjdziesz na lekcję jogi. Jeszcze ugotujesz obiad, jeszcze porozmawiaszy przez telefon, jeszcze sprawdzisz facebooka, aż w końcu orientujesz się, że nadszedł czas Twojego ulubionego serialu i nie wychodzisz już nigdzie. Czemu tak się dzieje?  Bo np. masz trudność z  organizacją czasu, czy też budowaniem nawyku. Warto się przyjrzeć co nas hamuje i już dziś rozprawić się z tym hamulcowym.

Przekonania

Przekonania często blokują nasze działania. Jeśli myślimy sobie: „joga jest dla szczupłych” albo „żeby uprawiać jogę trzeba być rozciągniętym”, to wiadomo, że przekonania wpłyną na nas tak, że nici z jogi. Jeśli ktoś natomiast myśli o tej aktywności następująco: „mam dużo korzyści, moje życie jest lepsze, kiedy regularnie uprawiam jogę” – to wtedy wpływa to na moje umiejętności, zachowania i organizowane przeze mnie środowisko. Najczęściej ten rejon stanowi największy wyzwanie, ale też jednocześnie zauważenie tego obszaru daje nam szansę do przeprowadzenia zmiany. Przekonania można zmieniać np. przez zapytanie siebie samego:

Skąd to wiem? Skąd wiem, że joga jest nie dla mnie?

Pytaj siebie o fakty.

Tożsamość

Kim jestem? Jakie mam zdanie o sobie? Jak o sobie myślę? Jakie są moje mocne strony i zalety? Jaka jest moja samoocena? Warto to wszystko wiedzieć. Człowiekowi myślącemu o sobie „jestem osobą, która potrafi realizować to, co sobie założy” łatwiej będzie w pozostałych segmentach zaprowadzić zmiany niż komuś, kto się za takową nie uznaje.

Więc walcz o siebie w każdym momencie, bo jesteś wyjątkowa/y.

Misja 

Przede wszystkim dotyczy on duchowości, religii czy celu życia. Ma ogromny wpływ na pozostałe segmenty. Dla mnie misja łączy się przede wszystkim z celem i wartościami jakie tworzą nasze życie i nas samych. Często jest to coś, co jest mocno osadzone poza tym co możemy dotknąć.

Piramida Diltsa w uproszczeniu – pomocne pytania

I w skrócie 😊

Środowisko – otoczenie, w którym funkcjonujemy i na które reagujemy: ludzie, rzeczy materialne, czynniki środowiskowe.

Opisując ten poziom odpowiadamy na pytania: Gdzie? Kiedy? Z kim?

Zachowanie – to poziom behawioralny, opisujący działania, które wykonujemy zarówno jako jednostka(konkretne czynności i zachowania) jaki i w sensie organizacji (procedury).

Opisując ten poziom odpowiadamy na pytania: Co robisz?

Umiejętności/możliwości – poziom opisujący strategie jakimi posługujemy się w życiu, sposoby

wykonywania zadań, mechanizmy podejmowania decyzji, itd.

Opisując ten poziom odpowiadamy na pytania: Jak to robisz?

Przekonania/wartości – opisuje te wszystkie idee, które są dla nas ważne i które uważamy za prawdziwe (zarówno te wspomagające jak i ograniczające). Decydują o kierunkach naszej motywacji.

Opisując ten poziom odpowiadamy na pytania: Dlaczego to robisz?

Tożsamość – przekonania na własny temat, rozumienie samego siebie i swoich działań.

Opisując ten poziom odpowiadamy na pytania: Kim jesteś?

Misja (Duchowość) – poziom najwyższy opisujący duchowy wymiar naszego życia.

Opisując ten poziom odpowiadamy na pytania: Dla czego? Dla kogo?

Czego dowiesz się dzięki analizie swojej Piramidy Diltsa?

Każdy z nas funkcjonuje mniej lub bardziej świadomie na każdym z tych poziomów. Nasze centrum zarządzania znajduje się na najwyższych warstwach piramidy.

To, w co wierzymy, co chcemy osiągnąć i kim jesteśmy ma bezpośrednie przełożenie na to, co jest dla nas ważne, jak myślimy i jakie emocje odczuwamy. W konsekwencji zaś determinuje nasze zachowania i środowisko, w którym decydujemy się obracać.

Jeśli na jakimś poziomie doświadczamy trudności, ich przyczyna tkwi najczęściej w którejś z wyższych warstw piramidy.

To narzędzie możesz wykorzystać w sytuacjach zarówno zawodowych jak i osobistych.

Przykłady, które pomogą Ci lepiej zrozumieć Piramidę Diltsa

Poniżej dwa przykłady, z którymi z pewnością nie raz się spotkałaś/eś w swoim życiu.

Jeśli jesteś zaintersowana/y przyjrzeniem się wyzwaniu, które przed Tobą stoi zapraszam do kontaktu. Wykorzystamy podczas pracy Piramidę Diltsa lub inne z wielu ciekawych narzędzi w służbie lepszemu zrozumieniu siebie. 🙂

Przykład 1: 

Jesteś szefem i zarządzasz zespołem, Twoja odpowiedzialność, to zarówno wyniki jak i osiąganie celów jakościowych, ogromne poczucie odpowiedzialności powoduje, że ciągle jesteś niezadowolona/y z wyników w firmie, jesteś zła/y na swoich współpracowników i dokręcasz im śrubę, (ZACHOWANIE).

Przyczyna może leżeć na poziomie:

UMIEJĘTNOŚCI: masz kłopot z komunikacją, nie znasz podstaw aktywnego słuchania

PRZEKONAŃ: z doświadczeń z dzieciństwa wyniosłaś/eś, że zbytnia pobłażliwość doprowadza do braku szacunku i wykonywania poleceń, że jak nie będzie przypilnowane, to inni sa zbyt leniwi, aby bez kontroli realizować swoje zadania poprawnie

WARTOŚCI: uznanie jest dla mnie bardzo ważne, podczas gdy aktualnie nie doświadczam go.

Przykład 2: 

Czuję frustrację, brak chęci do działania, niski poziom energii i spadek motywacji (STANY I SAMOPOCZUCIE). Przyczyna może leżeć na poziomie:

PRZEKONAŃ: wewnętrzny krytyk podpowiada mi I tak Ci się nie uda. Po co więc podejmować wysiłek? Możliwe również, że paraliżuje mnie lęk, bo Nie wolno mi ponosić żadnych porażek, bezpieczniej więc nie podejmować żadnych prób. To eliminuje ryzyko błędu.

WARTOŚCI: być może działania, które mam podjąć nie realizują moich kluczowych wartości, albo wręcz są im przeciwne. Z tego powodu nie czuję wewnętrznej motywacji, żeby się ich podjąć.

TOŻSAMOŚCI: to co mam zrobić zaprzecza temu kim jestem i jak o sobie myślę.

DUCHOWOŚCI: to co mam zrobić zaprzecza temu, w co wierzę.

Poziomy elementów piramidy – ilustracja

Doskonałą ilustrująca koncepcji poziomów interwencji Diltsa stanowi również poniższa metafora góry lodowej i jej otoczenia.

Góra lodowa odzwierciedla człowieka, a całe otoczenie wyspy (woda, powietrze, bezchmurne niebo) – otoczenie człowieka (przyjaciół, społeczeństwo, rodzinę, pracę).

Skała, którą widzimy na wierzchu, pochodzi zatem z głębin, spod wody. To, co widzimy na poziomie zachowań, jest więc wytworem głębszych poziomów (np. duchowości, przekonań).

Nieprzypadkowo pod wodą skryte są wszystkie poziomy oprócz zachowań – zachowania są tym, co widzimy patrząc na drugiego człowieka, reszta jest skryta głębiej, mniej oczywista.

 Czasami sam człowiek nie ma świadomości („nie widzi”) swoich przekonań czy duchowości. Może nie rozumieć nawet swoich potrzeb.

Środowisko rozumiane jest jako otoczenie – ludzie, martwa natura, etc., słowem wszystko co jest poza naszym ciałem. Jesteśmy w stałym sprzężeniu zwrotnym ze środowiskiem – ono oddziałuje na nas i my na nie. Zmiana na każdym poziomie jest osadzona w jakichś realiach środowiskowych.

Kluczowym jest zrozumienie, że zewnętrzne zachowania  są wyłącznie przejawem tego, co nosimy wewnątrz siebie (przekonania, wartości, to, kim się czuje jako człowiek).

Wspomogę Cię w odkryciu ukrytych poziomów

Pracując z Tobą coachingowo z wykorzystaniem poziomów Piramidy Diltsa wesprę Cię w odnalezieniu poziomu, na którym musi być dokonana zmiana, aby była ona trwała.

Zapraszam do współpracy i zapoznania się z moją ofertą usług coachingu.

Patrycja Kacprzyk